Kaybolan Meslekler
Teknolojinin
ilerlemesi, sanayinin gelişmesi, nüfusun çoğalması gibi pek çok etken sosyal
hayatı ve siyaseti belirlerken bazı mesleklerin doğmasına bazı mesleklerin de
yok olmasına sebep olmaktadır. Geçmişimizde olan ve günümüzde önemini yitiren meslekler şöyledir:
Külekçilik
Yiyecekleri saklamak
için plastik kapların icat olmasından çok önce ‘külek’ adı verilen tahta
kovalar kullanılıyordu. Bu külekler bal, pekmez, yoğurt gibi yiyecekleri uzun
süre korumakla kalmıyor, yiyeceklerin lezzetine de lezzet katıyordu. Külek
kapların kullanımı zamanla azaldı; bu kapları üreten külekçiler de yok olmaya
yüz tuttu.
Bileyicilik
Kaplumbağa misali
ekmek teknesini sırtında taşıyan bileyiciler, tezgâh açtıkları mahallenin bütün
körelmiş bıçaklarını yeniden keskin hale getirirlerdi.
Sütçülük
Sütçüler daha
eskilerde bakır, sonraları ise alüminyum güğümlere doldurdukları sütleri dağıta
dağıta sokaklarda dolaşırdı. Fabrika üretiminin ve belli sağlık standartlarının devreye girmesiyle sütçülerin sayısında bir hayli düşüş görülmüştür.
Yorgancılık
Her mahallede olan
yorgancıyı, şimdilerde sadece belli mahallelerde bulmak mümkün. Yorgancı,
kızılcık sopasıyla dövdüğü pamuğu astarladıktan sonra pamuğu sabitleme dikişi
atar. Bu işlem tamamlanınca sıra yorgancının marifetlerini gösterdiği yüz dikme
işlemine gelir. Her yiğidin ayran içişi farklıdır misali her yorgancının da
yorgan dikimi kendine hastır. Bitirdiği yorganı duvarına asan yorgancı, hem
sipariş verene yorganın hazır olduğu mesajını verir hem de eserini sergiler.
Yemenicilik
Yemeni, ilk defa
Yemen’de Yemen-i Ekber isminde biri tarafından yapılan ve sonra ismiyle anılan
bir ayakkabı çeşidi. Osmanlı döneminde Yemen üzerinden Güneydoğu Anadolu’ya
ulaşan yemeniler, zamanla yörenin geleneksel kıyafetlerinden biri haline
gelmiş. Yemeni ustaları da
zamanla artmış. Ancak günümüzde yemeni ustası bulmak oldukça güç. Ayakkabı
üretiminin artması ve ucuzlaması, yemenilere olan ilgiyi azaltmış. Bu nedenle
günümüzde, Gaziantep ve Kilis’te yemeni dikmeye devam eden iki usta kaldığı
bilinmektedir.
Macunculuk
Macuncular bir dönemin
en popüler kişileriydi çocuklar için. Macun satanların çoğu macunu yapan
kişiler olur, macunun lezzeti bu kişilerin hünerine göre değişirdi. Ancak
çocukların macuna gösterdiği rağbetin azalmasıyla neredeyse ortadan kaybolan
macuncular artık sadece Ramazan eğlencelerinde ve bayramlarda görünür oldular.
Bastonculuk
Zonguldak’ın Devrek
ilçesinde günümüzde de popülerliğini korusa da ülke genelinde önemini
yitirmiş görünmektedir. Çarşı içinde,
baston yapıp satan yaklaşık 15 dükkân vardır. Her ustanın yeteneklerini
konuşturduğu bastonculuk da kaybolmaya yüz tutmuş meslekler arasında üst
sıralarda yer almaktadır.
Sepetçilik
Eşya taşımada
kullanılan sepetler genellikle sorgun ağacı, saz, kamış, kestane ağacı gibi
bitkilerin dallarından yarılarak elde edilen şeritlerle örülürdü. Küfecilik
günümüzde kalmamıştır. Sepetçilik de desteklerle ayakta duruyor.
Arzuhalcilik
Bilgisayarlar henüz
hayatımızın her alanını kaplamadan önce resmi makamlara yazılacak bir dilekçe
var ise gidilir, daktilosu başında oturan arzuhalciye yazdırılırdı. Ama
günümüzde daktilonun yerini bilgisayar aldı, arzuhalcilerin işleri de yok
denecek kadar azalmıştır.
Çömlekçilik
Plastiğin yediği
mesleklerden biri de, çömlekçiliktir. Eskiden her türlü yiyecek ve içeceği
saklamak için kullanılan ve her evde bulunan çömlekler, buzdolabının ve plastik
kapların çoğalıp ucuzlaşmasıyla daha az kullanılır olmuş.
Saat Tamirciliği
Saatin ilk defa seri
olarak üretilmesi yaklaşık iki yüzyıl önce ABD’de olmuştur. Seri üretim ile
birlikte yaygınlaşan saat kullanımı günümüzde yerini cep telefonuna
bırakmaktadır. Şimdilerde saat takmak bir zevk işi. Saati öğrenmek için illa
saat kullanmak gerekmiyor. Bu nedenle de eskilerde çok revaçta olan saat
tamirciliği işi, önemini yitirmiş durumdadır.
Lostracılık (Ayakkabı
boyacılığı)
Ayakkabı sandığıyla cadde kenarlarında ve meydanlarda, maharetli elleriyle ekmeğini kazanan boyacılara günümüzde nadiren rastlanmaktadır. Günümüzde pratik temizlik ve parlatma malzemelerinin üretilmesiyle bu mesleğin de yıldızı sönme eğilimine yönelmiştir.